Het tomatenseizoen loopt op z’n einde. Jammer, niet? Je proefde wellicht heel wat heerlijke tomatensoorten. Wil je die volgend jaar opnieuw zaaien? Dan kan je in september en oktober je tomatenzaden oogsten. Om tomatenzaden te bewaren voor volgend jaar, moet je ze enkel nog laten fermenteren. Tomatenzaden oogsten is een makkelijk klusje dat even tijd vraagt, maar waar je niet veel voor nodig hebt.

Waarom fermenteren?

Waarom kan je zaden van tomaat niet gewoon laten drogen? Wel. Rond je tomatenzaadje zit een dun laagje. Dat zorgt ervoor dat tomaten niet gaan kiemen. Als je het zaadje gewoon laat drogen, is de kans klein dat het ooit tot kiemen komt. Je wil dus dat dunne laagje weghalen, en dat doe je met hulp van natuurlijke schimmels, dus door te fermenteren.

Fermenteren betekent dat je door de juiste omstandigheden te creëren, een simpel ingrediënt kan laten veranderen. In dit geval laat je de natuurlijke schimmels het dunne laagje afbreken dat rond het zaadje zit. Zo heeft jouw tomatenzaadje plots weer z’n kiemkracht en kan je het langer bewaren. Een zaadje dat je laat fermenteren, heeft een kiemkracht van zo’n 90 procent!

Tomatenzaden oogsten: dit heb je nodig

• rijpe en gezonde tomaten
• glazen potjes zonder deksel
• een zeef, keukenpapier en een lepel
• kraantjeswater
• labels en zakjes voor je zaden

Zo doe je het: tomatenzaden oogsten

Stap 1 : Je zaden klaarmaken om te fermenteren

1. Kies mooie en rijpe tomaten.
2. Snij je tomaat in twee. Gebruik een lepeltje om de zaadjes uit de vrucht te halen. Doe de zaadjes in een glazen potje.
3. Voeg wat kraantjeswater toe aan je glazen potje, net genoeg zodat de zaden niet uitdrogen.
4. Zet ze op een donkere, warme plek. Liefst niet in de keuken, na enkele dagen beginnen ze te ruiken. Zet geen deksel op je potjes, ze hebben lucht nodig. Vergeet ze niet te labelen!
5. Laat je zaden drie dagen fermenteren.

Stap 2: Je gefermenteerde zaden schoonmaken

1. Leg een zeef, lepeltje, schoteltje en keukenpapier klaar.
2. Vul je potje met een harde straal water. Onrijpe zaden, vuiligheid en schimmel komen bovenaan drijven. De goede zaden zinken naar de bodem van je potje.
3. Schep met je lepeltje de bovenste laag eruit: het vuil, schimmel en slechte zaden.
4. Doe de overblijvende zaden in je potje in de zeef en spoel met water.
5. Leg de zaden nu verspreid op een schoteltje. Gebruik keukenpapier om overtollig water weg te nemen.
6. Laat je zaden een week drogen.

Stap 3: Je tomatenzaden bewaren

Bewaar je gewonnen zaden op een droge en donkere plaats, bijvoorbeeld in een zakje of potje. Je fermenteerwerk heeft wel wat opgeleverd: jouw zaden blijven tot vier jaar houdbaar.

Help, er lukt iets niet

• Gaan je zaden maar niet fermenteren? Ze gaan pas schimmelen als het warm genoeg is. Wellicht is het te koud bij jou. Verhuis ze naar een warmere plek en geef ze wat meer tijd.
• Drogen je zaden uit tijdens het fermenteren? Voorkom uitdrogen door wat meer kraantjeswater toe te voegen.
• Hebben je tomatenzaden een andere kleur? Dat is helemaal prima. Zaden verschillen per tomatenras en kunnen dus ook geel, bruin of grijs zijn.
• Ken je de naam niet van een tomaat? Omschrijf de vorm, de kleur of de smaak. ‘Dikke ronde rode’ is een prima naam hoor!

F1- hybriden

Tomatenzaden winnen op deze manier doe je beter niet bij F1-hybriden of tomaten die je gewoon kocht in de supermarkt. Als je F1-hybriden hebt gekocht in de winkel, staat dat vermeld op je zakje met zaad. Je krijgt met deze soort zaden gewoonweg niet dezelfde variëteit als je zelf zaden oogst en ze opnieuw zaait: de volgende ‘generatie’ heeft een wisselend uiterlijk en zelden dezelfde kwaliteit. Investeer best in oude, zaadvaste soorten, waarvan je zelf de zaden kan oogsten.